Bệnh Thán Thư Trên Xoài và Sầu Riêng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Phòng Trừ

Bệnh Thán Thư Trên Xoài và Sầu Riêng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Phòng Trừ

Bệnh thán thư là một trong những bệnh phổ biến và nghiêm trọng nhất trên cây xoài và sầu riêng, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm như ở Việt Nam. Cả hai loại cây trồng này đều có giá trị kinh tế cao, do đó việc kiểm soát bệnh thán thư là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ năng suất và chất lượng trái. Dưới đây là thông tin chi tiết về bệnh thán thư trên xoài và sầu riêng, cùng với các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả.

1. Bệnh thán thư trên xoài

1.1. Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh thán thư trên xoài do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra. Loại nấm này phát triển mạnh mẽ trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ từ 25-30°C, và dễ lây lan qua các bộ phận của cây như lá, hoa, cành, và trái. Nấm có khả năng tồn tại trong tàn dư thực vật, sau đó phát tán nhờ gió và nước mưa, đặc biệt trong mùa mưa và khi độ ẩm không khí cao.

1.2. Triệu chứng

Triệu chứng của bệnh thán thư trên xoài có thể xuất hiện trên nhiều bộ phận của cây, đặc biệt là lá, hoa và trái.

• Trên lá: Lá cây xoài bị nhiễm bệnh sẽ xuất hiện những đốm đen nhỏ, sau đó lan rộng dần, có màu nâu đen, ở giữa vết bệnh thường có màu nhạt hơn. Những vết đốm này có thể hợp lại thành mảng lớn, khiến lá bị khô và rụng sớm.
• Trên hoa: Hoa xoài bị nhiễm bệnh sẽ xuất hiện những đốm nhỏ màu nâu hoặc đen, làm cho hoa khô và rụng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ đậu trái và năng suất cây trồng.
• Trên trái: Trái xoài nhiễm bệnh sẽ có những vết đốm đen nhỏ xuất hiện từ cuống, sau đó lan dần ra khắp bề mặt trái. Vết bệnh thường lõm xuống, có dạng hình tròn, màu nâu hoặc đen. Trong điều kiện ẩm ướt, nấm sẽ phát triển mạnh mẽ và tạo ra lớp bột nâu hoặc đen trên bề mặt vết bệnh, làm trái xoài thối và giảm giá trị thương phẩm.

1.3. Tác hại

Bệnh thán thư gây tổn thất nghiêm trọng cho năng suất và chất lượng xoài. Hoa và trái bị nhiễm bệnh có thể không phát triển được, làm giảm tỷ lệ đậu trái. Trái nhiễm bệnh không chỉ làm giảm giá trị thương mại mà còn ảnh hưởng đến thị trường xuất khẩu.

1.4. Biện pháp phòng trừ

Để phòng và trị bệnh thán thư trên xoài, cần áp dụng các biện pháp đồng bộ:

• Cắt tỉa: Cắt tỉa thường xuyên các cành, lá bị nhiễm bệnh và tiêu hủy tàn dư thực vật nhằm giảm thiểu nguồn bệnh lây lan.
• Quản lý độ ẩm: Đảm bảo vườn trồng xoài thông thoáng, tránh tình trạng ẩm ướt kéo dài bằng cách điều chỉnh chế độ tưới nước và làm sạch cỏ dại.
• Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Có thể phun các loại thuốc trừ nấm như Mancozeb, Chlorothalonil hoặc Difenoconazole để phòng ngừa bệnh, đặc biệt trong giai đoạn ra hoa và sau mưa.

2. Bệnh thán thư trên sầu riêng

2.1. Nguyên nhân gây bệnh

Tương tự như trên xoài, bệnh thán thư trên sầu riêng cũng do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra. Loại nấm này phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt và thường xuất hiện vào mùa mưa, khi độ ẩm không khí cao. Nấm thán thư có thể tồn tại trên tàn dư cây trồng và lây lan qua nước mưa hoặc gió.

2.2. Triệu chứng

Bệnh thán thư trên sầu riêng có các triệu chứng rõ ràng trên lá, cành và trái.

• Trên lá: Lá sầu riêng bị bệnh sẽ xuất hiện các vết đốm màu nâu hoặc đen, bắt đầu từ những điểm nhỏ, sau đó lan rộng ra và có hình dạng không đều. Các vết bệnh có thể làm lá bị cháy, khô và rụng sớm.
• Trên cành: Cành cây bị bệnh cũng xuất hiện các vết thâm nâu, sau đó lan rộng, có thể dẫn đến chết khô cành. Điều này ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh trưởng và phát triển của cây.
• Trên trái: Trái sầu riêng bị nhiễm thán thư sẽ có những vết đốm đen nhỏ, thường xuất hiện từ cuống trái và lan dần ra bề mặt trái. Những vết bệnh này có thể làm trái bị thối rữa, giảm chất lượng và không thể xuất khẩu.

2.3. Tác hại

Bệnh thán thư có thể làm giảm năng suất và chất lượng sầu riêng. Đặc biệt, đối với cây trồng có giá trị kinh tế cao như sầu riêng, những tổn thất do bệnh gây ra có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thu nhập của người trồng.

2.4. Biện pháp phòng trừ

Phòng ngừa và kiểm soát bệnh thán thư trên sầu riêng cần phải được thực hiện một cách chủ động và liên tục:

• Cắt tỉa và vệ sinh vườn: Cắt tỉa các cành, lá bị bệnh, tiêu hủy tàn dư cây trồng và giữ cho vườn luôn thông thoáng để giảm thiểu độ ẩm và ngăn chặn sự phát triển của nấm.
• Quản lý nước tưới: Tránh tưới quá nhiều nước trong mùa mưa và cần có hệ thống thoát nước tốt để ngăn ngừa ẩm ướt kéo dài.
• Bón phân cân đối: Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là kali và canxi, giúp cây sầu riêng khỏe mạnh và tăng khả năng chống chịu bệnh.
• Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Trong trường hợp bệnh đã xuất hiện, có thể sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật như Propiconazole, Thiophanate-methyl hoặc Mancozeb để phun phòng trừ. Các loại thuốc có chứa những hoạt chất trên như: Tatsu 25WP, NAPOLEON, Niko 72WP, An-k-zeb 800WP, BYPHAN 800WP, Gone super 350ec

3. Quản lý tổng hợp bệnh thán thư

Việc kiểm soát bệnh thán thư trên cả xoài và sầu riêng không chỉ dừng lại ở việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật mà còn phụ thuộc vào cách quản lý tổng hợp, bao gồm:

• Chọn giống kháng bệnh: Lựa chọn giống xoài và sầu riêng có khả năng kháng bệnh tốt là biện pháp quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh.
• Quản lý dinh dưỡng: Cung cấp dinh dưỡng hợp lý giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh và tăng cường khả năng chống chịu với bệnh tật.
• Vệ sinh vườn tược: Vệ sinh vườn thường xuyên, cắt tỉa cây đúng cách, và tiêu hủy các tàn dư thực vật bị nhiễm bệnh sẽ giúp hạn chế nguồn bệnh và ngăn chặn sự lây lan.
• Theo dõi và phát hiện sớm: Việc thường xuyên kiểm tra vườn, phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh và can thiệp kịp thời sẽ giúp giảm thiểu tổn thất.

4. Kết luận

Bệnh thán thư trên xoài và sầu riêng là một vấn đề nghiêm trọng đối với người nông dân, đặc biệt là trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm của Việt Nam. Tuy nhiên, với các biện pháp phòng ngừa và quản lý tổng hợp, bao gồm việc chọn giống kháng bệnh, quản lý dinh dưỡng và môi trường canh tác, cùng với sự hỗ trợ của thuốc bảo vệ thực vật khi cần thiết, bệnh thán thư hoàn toàn có thể được kiểm soát và giảm thiểu thiệt hại. Việc chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp đảm bảo cây trồng phát triển khỏe mạnh, năng suất cao và chất lượng tốt, mang lại lợi nhuận bền vững cho người trồng.